เด็ก 9 ขวบเผชิญภาวะไขมันพอกตับ: สัญญาณอันตรายจากวิกฤตสุขภาพเด็กไทย

เด็ก 9 ขวบเผชิญภาวะไขมันพอกตับ: สัญญาณอันตรายจากวิกฤตสุขภาพเด็กไทย

กรุงเทพมหานคร, 26 พฤษภาคม 2568 – กรณีศึกษาที่น่าตกใจของเด็กชายวัย 9 ขวบที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นไขมันพอกตับ ได้จุดประกายความกังวลอย่างยิ่งในวงการแพทย์และสาธารณสุขไทย สะท้อนให้เห็นถึงภัยคุกคามด้านสุขภาพที่กำลังคืบคลานเข้าสู่กลุ่มประชากรเด็ก ซึ่งอาจนำไปสู่วิกฤตโรคไม่ติดต่อเรื้อรังที่รุนแรงขึ้นในอนาคต หากไม่มีการแก้ไขอย่างเร่งด่วนและจริงจัง

เด็กชาย "น้องภูมิ" (นามสมมุติ) อายุ 9 ขวบ มีน้ำหนักเกินมาตรฐานสำหรับวัยของเขา และเริ่มมีอาการอ่อนเพลียผิดปกติ รวมถึงอาการปวดท้องเป็นบางครั้ง ผู้ปกครองจึงตัดสินใจพาน้องภูมิไปพบแพทย์ หลังจากการตรวจเลือดและอัลตราซาวด์ช่องท้อง ผลที่ออกมาสร้างความตกใจให้กับทุกคน: น้องภูมิมีภาวะไขมันพอกตับในระดับที่น่าเป็นห่วง แพทย์ชี้ว่าสาเหตุหลักมาจากพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่ไม่เหมาะสม เช่น การรับประทานอาหารแปรรูป อาหารทอด น้ำอัดลม และขนมหวานในปริมาณมาก ประกอบกับการขาดการออกกำลังกายที่เพียงพอ

ไขมันพอกตับในเด็ก: ภัยเงียบที่ร้ายแรง

ศ.พญ.อรวรรณ พัฒนสวัสดิ์ กุมารแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบทางเดินอาหารและตับในเด็ก ให้ความเห็นว่า ภาวะไขมันพอกตับในเด็ก หรือ Non-Alcoholic Fatty Liver Disease (NAFLD) กำลังกลายเป็นปัญหาที่พบบ่อยขึ้นอย่างน่าตกใจในช่วงหลายปีที่ผ่านมา โดยมีสาเหตุหลักมาจากการแพร่ระบาดของโรคอ้วนในเด็ก "ในอดีต ไขมันพอกตับเป็นภาวะที่เรามักจะพบในผู้ใหญ่ โดยเฉพาะผู้ที่มีน้ำหนักเกินหรือเป็นโรคเบาหวาน แต่ตอนนี้เราเห็นเด็กอายุเพียง 5-6 ขวบก็มีภาวะนี้แล้ว ซึ่งเป็นเรื่องที่น่าเป็นห่วงอย่างยิ่ง" ศ.พญ.อรวรรณกล่าว

ภาวะไขมันพอกตับเริ่มต้นจากการสะสมของไขมันในเซลล์ตับ หากไม่ได้รับการดูแลรักษาอย่างเหมาะสม อาจนำไปสู่การอักเสบของตับ (NASH - Non-Alcoholic Steatohepatitis) ซึ่งอาจพัฒนาไปเป็นภาวะตับแข็ง และในที่สุดอาจนำไปสู่ภาวะตับวาย หรือแม้กระทั่งมะเร็งตับได้ในระยะยาว โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากภาวะนี้เริ่มต้นตั้งแต่อายุยังน้อย ความเสี่ยงในการเกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงก็ยิ่งสูงขึ้น

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง

ปัจจัยสำคัญที่ผลักดันให้เกิดภาวะไขมันพอกตับในเด็ก ได้แก่:

1. พฤติกรรมการบริโภคอาหาร: การบริโภคอาหารที่มีน้ำตาลสูง (โดยเฉพาะน้ำตาลฟรุกโตส), ไขมันทรานส์, และไขมันอิ่มตัวในปริมาณมาก รวมถึงอาหารแปรรูปและเครื่องดื่มรสหวาน ทำให้ร่างกายได้รับพลังงานเกินความจำเป็นและเกิดการสะสมไขมันในตับ
2. การขาดการออกกำลังกาย: การใช้ชีวิตที่นั่งอยู่กับที่มากขึ้น เช่น การใช้เวลาอยู่หน้าจอคอมพิวเตอร์หรือโทรศัพท์มือถือนานๆ โดยไม่มีกิจกรรมทางกายที่เพียงพอ ทำให้ร่างกายเผาผลาญพลังงานได้น้อยลง
3. พันธุกรรม: เด็กบางคนอาจมีแนวโน้มทางพันธุกรรมที่จะเกิดภาวะนี้ได้ง่ายกว่า
4. ภาวะดื้ออินซูลินและโรคเบาหวานประเภท 2: เด็กที่มีภาวะดื้ออินซูลินหรือเป็นโรคเบาหวานประเภท 2 มีความเสี่ยงสูงที่จะเป็นไขมันพอกตับ

การป้องกันและการแก้ไข

การป้องกันและแก้ไขภาวะไขมันพอกตับในเด็กต้องเริ่มต้นจากการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในระดับครอบครัวและส่งเสริมจากสังคม:

• โภชนาการที่สมดุล: เน้นการบริโภคผัก ผลไม้ ธัญพืชไม่ขัดสี โปรตีนไม่ติดมัน และลดการบริโภคน้ำตาล อาหารแปรรูป อาหารทอด และเครื่องดื่มรสหวาน
• กิจกรรมทางกายที่เพียงพอ: ส่งเสริมให้เด็กออกกำลังกายอย่างน้อย 60 นาทีต่อวัน เช่น การวิ่งเล่น ปั่นจักรยาน ว่ายน้ำ หรือเล่นกีฬา
• จำกัดเวลาหน้าจอ: ควบคุมเวลาการใช้คอมพิวเตอร์ แท็บเล็ต หรือโทรศัพท์มือถือ เพื่อให้เด็กมีเวลาสำหรับกิจกรรมอื่น ๆ มากขึ้น
• การตรวจสุขภาพเป็นประจำ: ผู้ปกครองควรพาเด็กเข้ารับการตรวจสุขภาพเป็นประจำ เพื่อประเมินความเสี่ยงและหากพบความผิดปกติ จะได้ดำเนินการรักษาได้ทันท่วงที
• การให้ความรู้: การให้ความรู้แก่ผู้ปกครอง ครู และเด็กเกี่ยวกับอันตรายของโรคอ้วนและไขมันพอกตับ รวมถึงการเลือกรับประทานอาหารและการออกกำลังกายที่ถูกต้อง

กรณีของน้องภูมิเป็นเครื่องเตือนใจที่สำคัญว่า ภาวะไขมันพอกตับในเด็กไม่ใช่เรื่องไกลตัวอีกต่อไป การร่วมมือกันระหว่างครอบครัว โรงเรียน และภาครัฐ ในการสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการมีสุขภาพที่ดี จะเป็นก้าวสำคัญในการปกป้องลูกหลานของเราจากภัยคุกคามด้านสุขภาพที่กำลังคืบคลานเข้ามานี้ เพื่อให้เด็กไทยเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีสุขภาพแข็งแรงและมีคุณภาพชีวิตที่ดีในอนาคต